Kaapstad Tilburg 2022. Voorpret met…

Een van onze favoriete kunstfestivals staat op losbarsten. Van 19 tot en met 21 augustus nemen kunstenaars Tilburg over tijdens Kaapstad 2022. Drie dagen lang zetten ze de binnenstad op de kop met humor en fantasie verpakt in innemende installaties, prikkelend performances en grappige gedachtespinsels. We geven alvast een kleine sfeervoorspelling voor deze editie: verwacht stevige lachbuien met her en der verwarde gezichten en een grote kans op verwonderde blikken.

Drie mensen die verantwoordelijk zijn voor deze kunstzinnige kaping zijn artistiek leiders Sander van Bussel, Anja Reinhardt én beeldend kunstenaar Kevin van Braak. We trekken alvast een blik voorpret open om ons zoet te houden.
Fotografie: Seye Cadmus

Wat is Kaapstad?

Sander: “We noemen het een Art in Public Space Festival. Drie dagen lang gebruiken we de openbare ruimte als podium voor kunst en performances. Dat het plaatsvindt in de openbare ruimte is voor Kaapstad essentieel. We willen dat mensen zich opnieuw gaan verwonderen over dat wat ze vanzelfsprekend vinden en zo de stad opnieuw ontdekken.”

Anja: “De binnenstad wordt vaak gezien als een plek om te consumeren, maar het is zoveel meer dan dat. In die openbare ruimte komen we samen en ontdekken we hoe we samen willen leven. De stad is geen vast gegeven, we bepalen samen de vorm. Kaapstad zet kunst in om nieuwe versies van de stad te ervaren.”

Sander: “Ik houd van het effect dat kunst heeft in de openbare ruimte, dat het onverwachts is. Je bent nog helemaal onbevooroordeeld en weet nog niet eens of het kunst is waar je naar kijkt. Dat maakt een volledig open blik mogelijk, waardoor je ook echt verrast kunt worden.”

Kaapstad is dus van iedereen?

Sander: “Dat is het mooie aan ons festival. Het vindt plaats in de openbare ruimte en die is van iedereen. Je kunt bezoeker zijn van Kaapstad zonder dat je het doorhebt. Het is geen festival met een hekje eromheen.”

Anja: “Er is geen duidelijk verschil tussen bezoeker en niet-bezoeker, en er loopt een dunne lijn tussen bezoeker en performer. We zien graag dat mensen zelf gaan spelen, onderdeel worden van het werk en dat de grens tussen toeschouwer en maker vervaagt.”

Sander: “Ik denk dat Kevin’s werk daar een mooi voorbeeld van is.”

Kevin van Braak is op Kaapstad Tilburg 2022 aanwezig met het opvallende project Reminiscence 2. Een reusachtig gesamtkunstwerk van meer dan 30m2 dat volledig tot stand komt door bezoekers die honderdduizenden bolletjes zwart kleuren met de hand. Die zwarte puntjes vormen samen een afbeelding. Collectief maken mensen die meekleuren zo een herinnering uit het verleden zichtbaar.

Waarom is dit werk typisch voor Kaapstad?

Anja: “Op Kaapstad draait het altijd om de wisselwerking tussen kunstenaar, stad en mensen. Reminiscence 2 [vertaling: Herinnering 2, red] kan letterlijk alleen tot stand komen door bezoekers; als mensen stiften pakken, aanschuiven en gaan kleuren.”

Kevin: “Wat ik mooi vind, is dat het echt gaat om samenwerken. Iedereen die een stip zet, is een onderdeel van het werk. Het zorgt voor verbondenheid, maar ook trots.”

Sander: “Het idee is van Kevin, maar uiteindelijk wordt het kunstwerk van de mensen. Dat is echt Kaapstad.”

Wat voor herinnering gaan mensen tot leven brengen?

Kevin: “Dat houden we nog geheim. Als mensen al weten wat de afbeelding is, dan is het minder leuk. Mysterie is een goede motivator om door te kleuren.”

Sander: “Wel kunnen we verklappen dat we samen op zoek zijn gegaan naar een plaatje met een verhaal dat perfect past bij Tilburg. Waar mensen zich verbonden mee voelen.”

Anja: “Die verbondenheid komt wel van pas als er meer dan 800.000 bolletjes ingekleurd moeten worden.”

800.000 bolletjes!? Hoe lang ben je daar mee bezig?

Kevin: “Ik heb het project al eens eerder gedaan in Milaan. Daar hadden we 18 tafelbladen van 90x90 met 400.000 bolletjes. Die hebben we toen in één dag gedaan. Op Kaapstad hebben we 40 bladen, dus reken maar uit.”

Anja: “Als je dan uiteindelijk het eindwerk ziet van 7 bij 4 meter, en je hebt zelf mee gekleurd, dan begrijp je pas hoeveel werk erin zit. Dat is een imponerend gevoel.”

Kevin: “Ik vind het mooi dat er echt werk in gestopt moet worden. Dat er veel energie in gaat. Daardoor beseffen mensen hopelijk ook dat kunst in het algemeen veel tijd en aandacht nodig heeft. Dat je het niet voor lief neemt.”

Waar kijken jullie nog meer naar uit?

Kevin: “Ik ben nog nooit op Kaapstad geweest, maar ik heb heel veel zin om door de stad te gaan wandelen, me te laten verrassen.”

Anja: “Ik ben heel benieuwd naar Rope. Kunstenaar Ief Spincemaille heeft een 22-meter lang blauw touw gemaakt. Het ding is te groot om in je eentje te verplaatsen, dus om ermee te ‘spelen’ heb je andere mensen nodig. Waar je normaal dingen aan elkaar verbindt met touw, worden nu mensen aan elkaar verbonden.”

Sander: “Het kunstwerk werkt pas als mensen er iets mee gaan doen. Het effect van een speeltuin op een kind, dat is dit werk op volwassenen. Er is geen gebruiksaanwijzing. Je mag zelf verzinnen wat je ermee doet. Dat is echt Kaapstad.”

Anja: “Ik heb ook heel veel zin in de VIPAG van Leo Copers. Het is een gevangenis maar dan in de vorm van een kermisattractie. Voor een klein bedrag sluit je jezelf vrijwillig op voor een aantal minuten. Hoe grappig het ook lijkt, het heeft wel echt impact. Het laat je nadenken over vrijheid.”

Sander: “De billboards van Willem de Haan hebben hetzelfde effect, ze laten je anders kijken naar reclame. Midden in Tilburg komen de twee minst zichtbare billboards ter wereld te staan. Doordat ze naar elkaar gericht zijn, heffen ze elkaar op. Een geniale vorm van anti-reclame. Zulke surrealistische ervaringen zien we graag op Kaapstad.”

Naast de genoemde programmaonderdelen zijn er meer dan 20 andere acts, performances en installaties te vinden verdeeld over de binnenstad. Zo staat er een uitgeholde DHL-bus bij de Oude Markt, vinden er dansperformances plaats tussen het winkelpubliek en biedt het festival plaats aan ’s werelds kleinste botsautobaan.

Zijn er nog nieuwtjes dit jaar?

Sander: “Ja! Dit jaar hebben we voor het eerst een dagafsluiting op het programma. Aan het einde van elke festivaldag sluiten we gezamenlijke af op het Pieter Vreedeplein met een collectieve volksdans…mét winkelwagentjes.”

Anja: “Iedereen kan meedoen, van beginners tot professionele dansers. Het gaat vooral om plezier hebben. Onze dansinstructeurs geven les aan de mensen die een karretje hebben gehaald, en daarna sluiten we samen feestelijk af met een winkelwagenwals op het plein.”

Wanneer genieten jullie het meest van Kaapstad?

Sander: “Ik geniet het meest van Kaapstad als ik zie hoe mensen reageren op het programma. Het mooiste is als zo’n programmaonderdeel zijn eigen leven gaat leiden, als er dingen gebeuren die wij van tevoren ook niet hadden kunnen bedenken. Dan wordt het omarmt en wordt het iets van de mensen en van de stad.”

Anja: “Net als de gekleurde zandbak van Adam Kalinowski op Kaapstad 2019. Die werd echt overgenomen, daar spraken mensen af om samen te gaan volleyballen bijvoorbeeld. Dat vind ik heerlijk. Daardoor krijgt het een betekenis die niet meer zozeer van de kunstenaar is, maar van ons allemaal.”

Archiefbeeld Kaapstad door Jostijn Ligtvoet Fotografie

Voel je de voorpret en wil je erbij zijn? Kaapstad Tilburg 2022 vindt plaats van 19 tot en met 21 augustus in de binnenstad van Tilburg. Het festival is gratis toegankelijk. Meer informatie over het programma en tijden is te vinden op www.kaapstadtilburg.nl